ผ้าไทย มรดกภูมิปัญญาพื้นบ้าน

ผ้า เป็นหนึ่งปัจจัยในการดำรงชีวิตของมนุษย์ มีความสำคัญสำหรับใช้เป็นเครื่องนุ่งห่มซึ่งตั้งแต่โบราณมีการคิดค้นการทอผ้าเพื่อใช้สอยภายในครอบครัว และได้มีการถ่ายทอดวิธีการต่างๆ จากรุ่นสู่รุ่น จนได้มีการพัฒนาการทอผ้าในหลายรูปแบบเรื่อยมาจวบจนปัจจุบัน

---

ผ้าไทย นับว่าเป็นภูมิปัญญาพื้นบ้านบ่งบอกถึงเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของไทยซึ่งในแต่ละท้องถิ่นก็จะมีเอกลักษณ์แตกต่างกันขึ้นอยู่กับการประยุกต์การทอผ้าแบบดั้งเดิมเข้ากับแนวคิดสมัยใหม่ ทำให้เกิดลวดลายบนผ้าต่างๆ มากมาย

ผ้าแพรวา : เป็นผ้าพื้นเมืองที่สำคัญของจังหวัดกาฬสินธุ์ และยังมีในจังหวัด มุกดาหาร สกลนคร เป็นต้น กรรมวิธี : ผสมระหว่างลายขิดกับลายจก

ผ้ามัดหมี่ : เป็นผ้าทอพื้นเมืองของภาคอีสานในจังหวัดสุรินทร์ ชัยภูมิ บุรีรัมย์ กาฬสินธุ์ ฯลฯ ภาคอื่นเช่นจังหวัด อุทัยธานี ชัยนาท สุพรรณบุรี เป็นต้น กรรมวิธี : การย้อมเส้นฝ้ายให้ด่าง โดยการผูกมัดให้เกิดช่องว่าง

ผ้าจก : นิยมทอกันในภาคเหนือที่จังหวัดสุโขทัย น่าน เชียงใหม่ อุตรดิตถ์ ภาคกลางที่จังหวัดชัยนาท สุพรรณบุรี และราชบุรี เป็นต้น กรรมวิธี : การทอและการปักผ้าไปพร้อมๆกัน

ผ้ายก : มีมากในจังหวัดภาคเหนือ เช่น เชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง ภาคอีสานที่จังหวัดร้อยเอ็ดมุกดาหาร ส่วนภาคใต้ ได้แก่ สุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช เป็นต้น กรรมวิธี : การยกตะกรอแยกด้ายเส้นยืน แต่ไม่ได้เพิ่มเส้นด้ายยืน หรือ เส้นพุ่งพิเศษเข้าไปในผืนผ้า แต่ในบางครั้งจะยกดอกด้วยการเพิ่มเส้นพุ่ง จำนวน สองเส้น หรือมากกว่านั้นเข้าไป

ผ้าขิด : มีต้นกำเนิดมาจากจังหวัดในภาคอีสาน ได้แก่ อุดรธานี หนองคาย อุบลราชธานี ยโสธร มหาสารคาม สุรินทร์ บุรีรัมย์ เป็นต้น แต่ในปัจจุบันบางจังหวัดทางภาคเหนือ เช่น อุตรดิตถ์ สุโขทัย กำแพงเพชร พิษณุโลก และอุทัยธานี ภาคกลาง เช่น ลพบุรี เพชรบูรณ์ หรือภาคใต้ เช่น สุราษฎร์ธานี ตรัง กรรมวิธี : เขี่ย หรือสะกิดเส้นด้ายยืนขึ้น แล้วสอดเส้นพุ่งไปตามแนวเส้นยืน

---

ปัจจุบันนี้ งานหัตถกรรมทอผ้าเกือบจะสูญหายไป แต่ด้วยพระมหากรุณาธิคุณ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงให้การสนับสนุนและฟื้นชีวิตผ้าทอ ให้กลับคืนมาอีกครั้ง โดยพระองค์ทรงสนับสนุนการใช้ผ้าไทยของแต่ละภาคในชุดฉลองพระองค์ในโอกาสต่างๆ และยังทรงให้ก่อตั้งพิพิธภัณฑ์ผ้าในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ขึ้น เพื่อมุ่งหวังให้เป็นแหล่งความรู้ที่ยั่งยืนเกี่ยวกับผ้าตลอดจนประวัติศาสตร์เครื่องแต่งกายของไทย และยังเป็นศูนย์กลางในการจัดเก็บรักษาผ้าไทย เพื่อสืบสานสมบัติทางวัฒนธรรมอันทรงคุณค่าสืบไป เข้าชมเว็บไซต์ : http://www.qsmtthailand.org/th